Masz zdiagnozowaną cukrzycę i boisz się, ze to wyrok. Przykro ci, że już nigdy nie zjesz ulubionych ciast, deserów czy innych słodkości. Słodycze przy cukrzycy to dość kontrowersyjny temat. Z łatwością znajdziesz specjalistów, którzy powiedzą „absolutnie nie!” jak i osoby, które twierdzą, że dieta to tylko dieta, a leczyć powinno się lekami. Zobacz, czy naprawdę cukrzyca zamyka ci na zawsze drogę do słodyczy: Co ma cukier do cukrzycy? Czytanie tego podpunktu możesz sobie darować, ale radziłabym jednak przeczytać 🙂 . Pozwoli ci zrozumieć dlaczego (z grubsza) zalecenia w cukrzycy są takie, a nie inne. Cukrzyca typu 2 związana jest z zaburzeniem metabolizmu węglowodanów. Wiąże się ona np. z insulinoopornością. W typowych warunkach, po posiłku poziom glukozy (cukru) we krwi tymczasowo wzrasta, a do gry wkracza insulina. Insulina chowa nadmiar glukozy w komórkach, gdzie ta jest dalej metabolizowana lub przekształcana w materiał zapasowy. O insulinooporności mówimy, gdy komórki nie chcą wpuścić do środka glukozy, insulina nie ma jej gdzie „upakować” i jej poziom we krwi jest przewlekle podwyższony. Stan permanentnego podwyższenia poziomu glukozy we krwi jest szkodliwy dla naszego zdrowia, ale jest to temat na osobny artykuł 😉 . Na potrzeby tego – pamiętaj po prostu, że lepiej do tego nie dopuszczać. Podstawową metodą postępowania w cukrzycy typu 2 są zmiany stylu życia obejmujące głównie dietę i aktywność fizyczną (a także terapia farmakologiczna w zależności od potrzeb konkretnego pacjenta). fot: Pixabay/ silviarita Cukier i słodycze w cukrzycy – fakty Jednym z najważniejszych zaleceń dietetycznych w cukrzycy są: redukcja w diecie cukrów prostych (jedno- i dwucukrów) do minimum ograniczanie cukrów dodanych (w trakcie przygotowania potraw i napojów) Mówiąc po ludzku, chodzi o to by ograniczyć dosładzanie cukrem potraw i napojów a także produkty bogate w cukry (słodycze, słodzone napoje, soki, miód). Zgodnie z najnowszymi wytycznymi ekspertów – słodzone fruktozą słodycze w cukrzycy są niepolecane. To ważne, bo swojego czasu uważano fruktozę za supercukier dla diabetyków i nadal niektórzy producenci dodają ją do „czekolad bez białego cukru”, „fit słodyczy” i podobnych produktów. Fruktoza naturalnie występuje w owocach, co budzi pewne wątpliwości. Uwaga, uwaga: nie ma konieczności, by unikać owoców lub ograniczać owoce, ale ich duże ilości nie są wskazane. Należy wyraźnie odróżnić owoce od soków ponieważ owoc oprócz soku zawiera błonnik, który sprzyja zdrowiu osoby z cukrzycą i może częściowo spowalniać wchłanianie cukrów. Poza tym dużo łatwiej jest wypić 4 szklanki soku z pomarańczy niż 8 owoców, z których ten sok powstaje. A skoro jest łatwiej – to w ten jakże łatwy sposób można w krótkim czasie dostarczyć organizmowi naprawdę pokaźną dawkę cukru, a nawet za bardzo nie poczuć, że coś zjedliśmy (i zacząć się rozglądać za obiadem). Czego nie powinno się jeść przy cukrzycy? Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, która często współistnieje z zaburzeniami lipidowymi (np. podwyższonym cholesterolem) czy nadciśnieniem. Sama w sobie zwiększa też niestety ryzyko chorób układu krążenia. Z tego względu nie tylko cukier jest składnikiem diety, który warto ograniczać. Przy cukrzycy typu 2 warto starać się jeść jak najmniej nasyconych kwasów tłuszczowych (które występują w tłustych mięsach, tłustym nabiale, maśle, smalcu ale też oleju palmowym i modnym oleju kokosowym). Chociaż nasycone kwasy tłuszczowe kojarzą się głównie z mięsem i fast foodami – potrafi ich być całkiem sporo w słodyczach, ciastkach, ciastach, czekoladowych cukierkach, truflach i tego typu słodkich produktach. Słodycze i produkty cukiernicze mogą być także źródłem izomerów trans (czyli wyjątkowo niekorzystnych dla zdrowia tłuszczy). Oficjalne zalecenia rekomendują też ograniczanie cholesterolu pokarmowego. Słodycze w cukrzycy są więc odradzane z różnych powodów (również dlatego, że dostarczają sporo kilokalorii a wiele osób z cukrzycą typu 2 ma nadwagę/ otyłość). I teraz, zanim pomyślisz „kurczę, cukrzyca to faktycznie wyrok!” – musisz wiedzieć, że takie same zalecenia obowiązują tak naprawdę… dla całej populacji. Tak. My wszyscy powinniśmy ograniczać nasycone kwasy tłuszczowe i cukier, jadać produkty o niskim indeksie glikemicznym, nie przesadzać z cholesterolem i jak ognia unikać tłuszczów trans. Nie tylko ludzie z cukrzycą. Wszyscy. Jedyna różnica jest taka, że zdrowy organizm więcej wybaczy i dłużej jest w stanie wytrzymywać bombardowanie niekoniecznie pozytywnymi dla zdrowia składnikami. Tymczasem, jeśli nasz metabolizm szwankuje i np. mamy już cukrzycę – jedząc źle skomponowane posiłki ryzykujemy powikłania zdrowotne (w bliskiej, namacalnej przyszłości, a nie kiedyś więc „pomartwię się później”). No dobra, to czy można jeść te słodycze w cukrzycy, czy nie? Ja zaryzykuję stwierdzenie, że można (alert – moja opinia!). I podam dwa powody: Silne restrykcje i kategoryczne zakazy dietetyczne nie są korzystne w procesie zmiany nawyków żywieniowych. Nieraz widywałam przypadki, gdy ktoś miał tak duże poczucie krzywdy i ograniczenia wolności osobistej, że rezygnował z diety całkowicie w myśl zasady „jakoś to będzie”, „dotąd jakoś jadłem i przeżyłem” albo co gorsza „na coś trzeba umrzeć”. Da się przygotować słodycze, które nie tylko będą względnie bezpieczne dla osób z cukrzycą, ale będą też nieść wartość prozdrowotną w postaci np. błonnika, witamin, przeciwutleniaczy czy składników mineralnych. Skupiając się na chwilę na tym pierwszym punkcie. Ja wiem, że są specjaliści, którzy żyją tylko wkutymi na pamięć tabelkami „można/ nie można” i dietetycy, którzy są mistrzami samokontroli (czego wymagają także od innych). Zdaję sobie sprawę, że wielu lekarzy powie z automatu „słodycze w cukrzycy są zabronione”. Wiem też, że w wielu publikacjach o diecie znajdziesz informację, że jeśli masz cukrzycę – absolutnie musisz zapomnieć o słodyczach i zastąpić je „owocami i orzechami”. Tak, bo przecież to takie łatwe… Zachowaj zdrowy rozsądek Wielu specjalistów zapomina, że człowiek to człowiek, a nie maszyna. Nie wystarczy wgrać nowe oprogramowanie, żeby zaczął jeść migdały zamiast ciasta czekoladowego, stwierdzając, że właściwie nie czuje różnicy 🙂 . Lepiej, jeśli pracujemy nad nawykami i czasem zjemy coś „niepolecanego” niż gdy katujemy się „dietą idealną” a po miesiącu rzucamy wszystko w diabły, stwierdzając, że to na pewno się nie uda. Dieta w cukrzycy jest bardzo indywidualna. Przy cukrzycy świeżo zdiagnozowanej, powikłanej, niewyrównanej – trzeba będzie prawdopodobnie wziąć się mocniej w garść (przynajmniej do czasu, aż sytuacja się unormuje a leczenie przyniesie poprawę). Tu polecam przede wszystkim słuchać lekarza prowadzącego i dostosować dietę do uwarunkowań zdrowotnych! W większości przypadków nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by od czasu do czasu pozwolić sobie na coś słodkiego (zwłaszcza, gdy reszta naszej diety śmiga zgodnie z zaleceniami). Jakie słodycze można jeść przy cukrzycy? Słodycze mogą być lepsze i gorsze, jak wszystko. Duża część łakoci sprzedawanych w sklepach zalicza się niestety do tej drugiej kategorii. Słodkości przyjazne diabetykowi powinny dostarczać jak najmniej cukrów prostych, nasyconych kwasów tłuszczowych i zero transów. Dobrze z kolei, jeśli będą przemycały do diety błonnik, witaminy, składniki mineralne i przeciwutleniacze. Co to oznacza w praktyce? Przygotowując desery i ciasta raczej będziemy unikać masła, oleju kokosowego, białej mąki o niskim typie, cukru i miodu (ewentualnie jeśli są niezbędne w celach technologicznych, powinniśmy ich dodać bardzo mało, a produkty z nimi w składzie jadać raczej okazjonalnie). Z drugiej strony możemy korzystać z oleju rzepakowego, owoców, orzechów, mąk pełnoziarnistych, rozmaitych nasion, płatków zbożowych a także… słodzików. W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2020 roku znajdziemy informację, że w cukrzycy dozwolone jest stosowanie substancji słodzących w ilości zalecanej przez producenta. O co chodzi z tą ilością zalecaną? Po prostu niektóre słodziki mają ustalony maksymalny dzienny pułap spożycia, którego nie należy przekraczać. Informacja o tym, powinna być podana na opakowaniu. Jako jedną z substancji bardziej przyjaznych diabetykom wymienia się stewię. Stewia nie każdemu jednak podpasuje (wypieki ze stewią potrafią mieć niekorzystny posmak lub konsystencję). Z tego względu do pieczenia można używać np. ksylitolu czy erytrytolu. Jeśli zależy nam na większym ograniczeniu kilokalorii można skorzystać z erytrytolu, który ma wartość energetyczną bliską zeru i znikomy wpływ na wydzielanie insuliny. Ksylitol dla odmiany posiada wartość energetyczną blisko dwukrotnie mniejszą niż biały cukier, ale posiada. Wypieki z dodatkiem słodzików, dostarczające błonnika i składników odżywczych nie są trudniejsze do przygotowania, niż zwykłe. Wiele pomysłów zamieściłam w swojej książce Wypieki dla diabetyków. Umiar, umiar przede wszystkim Nawet, jeśli zrobimy najzdrowsze możliwe słodycze – nie warto popadać w huraoptymizm i objadać się nimi bez opamiętania. Po pierwsze, jeśli są ze słodzikami – trzeba kontrolować ich ilość. Dalej, po drugie, ciasta (z jakiej mąki by nie były) dostarczają sporo węglowodanów, których spore jednorazowe dawki nie są najlepszym pomysłem (chodzi o ładunek glikemiczny). Po trzecie – warto stopniowo odzwyczajać się od smaku słodkiego i uczyć się jeść mniej słodkie, niż do tej pory produkty. Taka „praca nad kubkami smakowymi” pomoże nam utrwalać zdrowe nawyki. Źródła: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia praktyczna, tom 6, nr 1, 2020 Zawada A., Stróżyk S., Żywienie w cukrzycy w: Dietetyka kliniczna pod red. M. Grzymisławskiego, PZWL, 2019 Włodarek D., Kozłowska L., Cukrzyca w: Dietoterapia, PZWL, 2014 Baranowski D., Rutkowska J., Antoniewska A., Ksylitol – Rola Technologiczna i Żywieniowa, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2020, 27, 2 (123), 5 – 21
Insulina powoduje, że cukier jest wchłaniany do komórek ciała, co z kolei powoduje gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi. W przypadku cukrzycy typu 2 trzustka wydziela zbyt mało insuliny lub wydzielana insulina nie działa prawidłowo na komórki organizmu. Prowadzi to do większego i bardziej długotrwałego wzrostu poziomu cukru we krwi.Śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Często zdarza się, że także najbardziej zaniedbany. Jeśli masz cukrzycę typu 2, śniadanie jest koniecznością, a zjedzenie tego posiłku może przynieść realne korzyści dla Twojego zdrowia. W tym artykule podpowiadamy, jak szybko przygotować smaczne śniadanie dla cukrzyka i zdrowo rozpocząć nowy dzień. Dlaczego śniadanie jest tak ważne, szczególnie dla osób z cukrzycą? Bo dostarcza energii i pomaga kontrolować poziom cukru we krwi przez resztę dnia. Stanowi kluczowy pierwszy posiłek, który odpowiada za samopoczucie w miarę upływu dnia. Ważne, by wybrać pożywne śniadanie, które zapewni Ci sytość i poziom cukru we krwi w zdrowym zakresie. Może się on różnić w zależności od osoby i typu schorzenia. Śniadanie dla cukrzyka spełniające te wymagania to np. takie, które zawiera połączenie węglowodanów, białka i zdrowych tłuszczów w odpowiednich proporcjach. W ten sposób pomaga zrównoważyć poziom cukru we krwi. Mogą to być np. jajka z pełnoziarnistą grzanką i dodatkiem awokado. Tym samym wybór śniadania, które nie jest zbilansowane (np. Słodkie płatki zbożowe z mlekiem z dużą ilością cukru) nie przyniesie korzyści poziomowi cukru we krwi. Pamiętaj także, by nigdy nie opuszczać śniadania. Może to spowodować wahania poziomu cukru i skrajny głód, co z kolei prowadzi do przejadania się podczas kolejnych posiłków. Szukasz prostych sposobów na śniadanie dla cukrzyka, które nie wymagają dużo czasu? Oto 6 zbilansowanych, przyjaznych dla cukrzyków pomysłów na śniadanie, które pomogą Ci zachować zdrowie i w pełni sił kontynuować dzień. 1. Smoothie z jagodami i jogurtem greckim Nie musisz odmawiać sobie przyjemności i koktajlów na śniadanie, nawet jeśli masz cukrzycę typu 2. Najważniejsze jest, aby upewnić się, że jest to zbilansowany koktajl z białkiem i błonnikiem oraz że ma stosunkowo niską zawartość cukru. Umiar jest kluczem, więc trzymaj się małej szklanki. Przepis zawiera tylko 3 składniki: jogurt grecki (źródło białka), mrożone jagody (dobry sposób na uzyskanie błonnika) i mleko + słodzik opcjonalnie. Dlatego to opcja idealna, gdy się spieszysz. 2. Pełnoziarniste muffinki jagodowe Wypieki, takie jak np. babeczki, wcale nie musza drażnić cukrzyków, zwłaszcza jeśli przygotujesz partię pełnoziarnistych babeczek z jagodami i odpowiednio połączysz je z produktami bogatymi w białko. Powszechnym mitem dotyczącym cukrzycy jest to, że należy unikać cukru i węglowodanów, aby kontrolować poziom cukru we krwi. Oczywiście to ważne. Jednak łączenie w posiłku produktów o wyższym indeksie glikemicznym z produktami bogatymi w białko może pomóc obniżyć ładunek glikemiczny, utrzymując stabilny poziom cukru we krwi i energii. Dlatego zaleca się połączenie bogatej w błonnik babeczki, z greckim jogurtem, kawałkiem sera lub jajkiem na twardo, aby uzyskać szybkie, satysfakcjonujące i przyjazne dla cukrzyków śniadanie. Jeśli decydujesz się na jogurt, sięgnij po beztłuszczową, prostą grecką odmianę, aby zmniejszyć całkowitą zawartość tłuszczu i pomóc w regulacji wagi. 3. Płatki owsiane z jajkiem i mielonym siemieniem lnianym Na ciepło czy na zimno, odpowiednie płatki zbożowe to świetny sposób na śniadanie dla cukrzyka. Ten wysokobiałkowy przepis na płatki owsiane ma moc. Poza tym jest przyjazny dla cukrzyków, dzięki dodatkowi białka z jaj i mleka oraz zdrowego tłuszczu z mielonego siemienia lnianego. To wszystko pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi, a także zapewni Ci energię na dłużej. Przepis na płatki owsiane wymaga jajek, co daje 13 g białka na porcję. Co więcej, siemię lniane dostarcza niezłej porcji błonnika. Owsianka z jajek i mielonego siemienia lnianego może wydawać się skomplikowana, ale wszystko, co musisz zrobić, to dodać składniki (jajko, płatki owsiane, mleko, banan) do garnka na płycie kuchennej i gotować mieszając przez pięć minut. To takie proste! 4. Omlet warzywny Ułóż w stos warzywa nieskrobiowe, takie jak brokuły, szpinak, jarmuż i pomidory. Mają mało węglowodanów, a dużo błonnika i składników odżywczych. Są również dobrym źródłem witaminy C, a badania sugerują, że wystarczająca ilość witaminy może pomóc organizmowi kontrolować poziom cukru we krwi. Do jajek dodaj ugotowane warzywa i niskotłuszczowy ser. Omlet podawać z kromką pełnoziarnistej tosty. 5. Twarożek z owocami Twaróg to supergwiazda wśród produktów dostarczających białka. Jedna porcja tego typu niskotłuszczowego zawiera 28 gramów białka i tylko 6 gramów węglowodanów. Na szybkie i łatwe śniadanie podawaj niskotłuszczowy twarożek z owocami i orzechami. Kombinacja do wypróbowania: świeże lub rozmrożone pokrojone brzoskwinie i pistacje. 6. Tost z masłem orzechowym i owocami Zaserwuj klasycznym tostom nowe zdrowe wcielenie. Rozłóż masło orzechowe, migdałowe lub inne bez dodatku cukru na tostach pełnoziarnistych. Poszukaj chleba z co najmniej 3 gramami błonnika na kromkę. Udekoruj świeżymi owocami, takimi jak plasterki truskawek lub malin. Możesz także zamienić chleb na gofry pełnoziarniste lub naleśniki. Wygląda i smakuje rewelacyjnie! Oto kilka dodatkowych porad dotyczących przygotowania śniadania dla cukrzyków (typu 2). Planując zdrowe śniadanie, pamiętaj o następujących kwestiach: Jedz z umiarem i uważaj na wielkość porcji. Wybieraj chude mięso, ryby, drób lub inne produkty bogate w białko, takie jak tofu czy masło orzechowe. Staraj się dodawać warzywa do śniadania. Wybieraj zdrowe tłuszcze: oleje z oliwek lub rzepaku, awokado i orzechy. Popijaj mądrze. Zdecyduj się na napoje bez cukru i bez kalorii. Woda to najzdrowszy wybór. Planuj śniadanie tak, by zaspokajać głód, ale nie odwlekaj posiłku za długo. Sprawdź także inne przepisy: Lekki omlet z zieleniną Kanapki z surówką i jogurtem Truskawkowy koktajlLkgAz.